Liczy się czas

Czas jest jednym z kluczowych pojęć w życiu każdego człowieka. Przenika do świadomości, wyznacza rytm dnia, reguluje zachowania społeczne. Zwykle mamy tendencję do nadmiernego korzystania z jednej perspektywy czasu, co wpływa na nasze uczucia, myśli i zachowania, a przez to na jakość życia. Badania wykazały, że perspektywy czasowe są silniejszym wyznacznikiem dobrego życia niż na przykład cechy osobowości.

Naukowcy wyróżniają sześć perspektyw czasowych – przeszłościowo-negatywną, przeszłościowo-pozytywną, teraźniejszą fatalistyczną, teraźniejszą hedonistyczną, przyszłą oraz przyszłą transcendentalną. Ludzie zorientowani na negatywną przeszłość koncentrują się na tym, co im w życiu nie wyszło, a osoby z przewagą perspektywy przeszłościowo-pozytywnej skupiają się na „starych, dobrych czasach”. Takie nastawienie może wynikać z rzeczywistych doświadczeń lub z własnej negatywnej bądź pozytywnej rekonstrukcji minionych wydarzeń. Ludzie ukierunkowani na teraźniejszość hedonistyczną szukają wrażeń i unikają przykrości, natomiast fataliści nastawieni na teraźniejszość żyją w przekonaniu, że „co ma być, to będzie”. Osoby skoncentrowane na przyszłości robią plany i wierzą w ich powodzenie. Dobrze sobie radzą, są mniej agresywne i mniej depresyjne, mają lepszą samoocenę, kontrolę impulsów i więcej energii. Transcendentalna perspektywa postrzegania przyszłości odnosi się do przekonań religijnych i duchowych i zakłada przekonanie, że prawdziwa przyszłość rozpoczyna się dopiero po śmierci.

Badania dotyczące korelacji między perspektywami czasowymi, a satysfakcją z życia pokazały, że z większym zadowoleniem z życia, pozytywnym afektem i witalnością wiąże się perspektywa teraźniejsza hedonistyczna. Z kolei skoncentrowanie na przyszłości jest prawdopodobnie najmniej powiązane z jakością życia, co może być zaskakujące, bo przecież ta perspektywa łączy się z bardzo wieloma korzyściami i zachowaniami adaptacyjnymi. Może wynika to z tego, że zorientowanie na to, co dopiero ma nadejść powoduje, że ludzie z taką perspektywą odrzucają chwilowe przyjemności i mają silną tendencję do wykorzystywania obecnej chwili do przygotowywania się na przyszłość.

Choć podświadomie najczęściej korzystamy z jednej perspektywy czasowej, to jednak bardziej adaptacyjna i optymalna dla zdrowia psychicznego i fizycznego byłaby zrównoważona perspektywa czasu, czyli łączenie komponentów przeszłości, teraźniejszości i przyszłości i elastyczne ich stosowanie w zależności od sytuacji.